باختین از اندیشمندان برجستة قرن بیستم است که افکارش برخی از لحظات ملتهب تاریخ جهان را بازتاب می‌دهد. دنیای باختین دستخوش تغییر بود ـ با گذشته‌ای در حال فروپاشی و آینده‌ای شکل نیافته. انسان‌های بزرگ مانند سرزمین‌هایی که فصول گوناگون را تجربه می‌کنند دارای طبیعتی آکنده از دشت‌های وسیع، کوه‌های سر به فلک کشیده، چشمه‌سارهای فراوان و برکه‌های کوچک و بزرگ‌اند. دو زبانگی باختین از زمان طفولیت، آشناییش با زبان‌ها و فرهنگ‌های گوناگون در حین تحصیل و شرکت در گروه‌های مطالعاتی که به ندرت افرادی هم‌فکر و حتی هم‌رشته در آن‌ها یافت می‌شد، در کنار عدم تعین تاریخی و اجتماعی زمانه‌اش رد پایی مثبت و سازنده در اندیشة او باقی گذاشته‌اند. آراء باختین چون رودی خروشان نه‌تنها همواره جاری است و راه به عرصه‌های نو باز می‌کند، بلکه در بستر خویش نیز نمی‌گنجد و در کار بسط و تعمیق گذرگاه‌های نخست خود است. نگاه معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی ویژة او به جهان در تمام نظراتش، از جمله مکالمه‌گرایی، دگرمفهومی، کارناوالگرایی و چندصدایی، تجلی یافته و در همة ایده‌هایش احترازی قاطع از جزم‌گرایی، اقتدارطلبی و مطلق‌اندیشی مشاهده می‌شود. علاقه وافر باختین به گونة ادبی رمان نیز از همین نگرش نشئت می‌گیرد، چرا که براساس نظرات باختین هویت رمان در گرو تن ندادن به قوانین منجمد و خشک ادبی است.