هرگاه سخن از مقوله عقب ماندگی ـ ولو در محافل روشنفکری و آکادمیک ـ به میان می‌رود، بلافاصله اذهان به سوی نقش استعمارگران، امپریالیست‌ها و مهره‌ها و عوامل سرسپرده روس و انگلیس و جلوگیری آن‌ها از به ثمر نشستن استعدادهای لایزال خفته در این سرزمین متوجه می‌شود و توطئه‌های دشمنان این آب و خاک عامل اصلی عدم پیشرفت و عقب ماندگی ایران محسوب می‌شود. ما چگونه ما شدیم از معدود تلاش‌هایی است که به جای پرداختن به نظریه مشهور (و البته پرطرفدار) توطئه، بدون رفع اتهام و غسل تعمید استعمارگران و عوامل خارجی، سبب اصلی را در داخل این سرزمین و در میان عوامل جغرافیایی و تاریخی خاص ایران جست‌وجو می‌کند. این اثر توطئه‌ها و دسیسه‌های عوامل خارجی را نادیده نمی‌گیرد، اما آن‌ها را نه علت که معلول عقب ماندگی ایران می‌داند.

بی‌گمان کمبود منابعی که با چنین رویکردی به این موضوع نگریسته باشند، در کنار روان بودن متن و پرهیز از کلیشه‌های رایج باعث شده است که کتابی که اینک در اختیار شماست، پس از چاپ‌های متعدد، هنوز مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ قرار داشته باشد.