جامعه‌شناسی یعنی مطالعة علمی جامعه. از این رو چنین علمی با موضوعاتی چون رفتار گروهی، روابط آدمیان و عوامل دخیل در این مناسبات سر و کار دارد. انسان مرتبط با دیگر انسان‌ها درواقع با آن‌ها به تعامل می‌پردازد و از این رهگذر به پی افکندن نظم اجتماعی یاری می‌رساند. به این ترتیب، عناصر و الگوها و نتایج چنین تعاملی میان افراد و گروه‌ها، موضوع عمدة جامعه‌شناسی را تشکیل می‌دهد. تعامل افراد و گروه‌ها از حوادث تاریخی نیز تأثیر می‌پذیرد و لذا بررسی زندگی گروهی در بسا موارد بر شناخت تاریخ آن وابسته می‌نماید. از سوی دیگر، محیط و شخصیت هم بر تجربیات آدمی و فرایند زندگی گروهی مؤثر می‌افتند. بنابراین شکل‌ها، شیوه‌ها، ملاک‌ها، مکانیسم‌ها و ویژگی‌های زندگی گروهی از تعامل محیط و شخصیت و تاریخ و فرهنگ رخ می‌نمایند و به واسطة تأثیرگذاری بر روابط آدمیان و مناسبات اجتماعی، مورد تحلیل جامعه‌شناختی واقع می‌شوند.

جامعه‌شناسی به لحاظ نظری دانش افراد و جامعه را در باب مسایل اجتماعی غنا می‌بخشد و از جنبة عملی، به حل این مسایل می‌پردازد. این دانش در وهلة نخست فهم و توان کنش افراد را می‌افزاید و استعداد سازگاری با زندگی را اعتلا می‌بخشد؛ زیرا آدمیان را در ارزیابی واقع‌بینانة خود و منابع محیط و ظرفیت‌های اجتماعی یاری می‌دهد. جامعه نیز بر این مبنا به خودآگاهی می‌رسد و بر سمت و سوی ترقی تمدن مؤثر می‌افتد. در مرحلة دوم، عملاً جامعه‌شناسی به کار اصلاح ناسازگاری‌های فردی و جمعی و حل مسایل مبتلا به جامعه می‌آید. جامعه‌شناسی در این طریق، مبنای برنامه‌ریزی اجتماعی واقع می‌شود و مهندسی اجتماعی را به منظور بهزیستی آدمی طلایه‌داری می‌کند. جامعه‌شناس در این عرصه به حل مسایل اجتماعی متعهد است و چون منافع تلاش او کل بشریت را منتفع می‌کند؛ پس خود نیز از کوشش‌های علمی خویش بهره‌مند می‌شود.