ترکِ خانه به چه قیمتی ؟!
ترکِ خانه به چه قیمتی ؟!
ترکِ خانه به چه قیمتی ؟!
به مناسبت روز جهانی مهاجرت
به مناسبت روز جهانی مهاجرت
به مناسبت روز جهانی مهاجرت
مهاجرت و پناهندگی برای گروهی چنان دردناک است که برای آنها رنج و محنت را به همراه دارد و برای گروهی چنان خوشایند که دری است به دنیای جدید. داستان‌های تلخ و شیرین آنها تنها سایه‌ای است از مشکلاتی که درک و لمس اش گام در این جاده پرخطر را می‌طلبد.
مهاجرت و پناهندگی سابقه طولانی در تاریخ بشر دارد. در دوره باستان، فرار گروه‌ها، اقوام و حتی شاهان و چهره‌های معروف به سرزمین‌های دیگر در بسیاری از کتب تاریخی روایت شده است. در دوره میانی و معاصر وقوع انقلاب‌ها و جنگ‌ها و از جمله جنگ‌های جهانی اول و دوم و جنگ‌های منطقه‌ای، شکل و ابعاد دیگری به مقوله پناهندگی و مهاجرت داده‌اند. اگرچه مولفه‌هایی مانند تعلقات مذهبی، قومی، نژادی و اقتصادی همواره در جابه‌جا شدن انسان‌ها نقش داشته اما ورود مولفه‌های سیاسی به موضوع مهاجرت مفهوم تازه‌ای را در این بحث به وجود آورده. تا جایی که برخی از صاحبنظران حقوقی از مهاجرت و پناهندگی به عنوان حقی طبیعی برای انسان نام می‌برند و برخی دیگر از نظریه‌پردازان حق پناهندگی را ناشی از قراردادهای انسانی دانسته که می‌تواند از انسان سلب و یا دوباره به او اعطا شود.
اما چند تفاوت عمده بین پناهندگی و مهاجرت وجود دارد. مهمترین آن، طبق تعریف حقوق بین‌الملل پناهنده به کسی اطلاق می‌شود که به خاطر فعالیت‌های عقیدتی، قومیتی و یا نژادی تحت پیگرد است و برای فرار از خطر جانی مجبور به ترک اجباری کشورش می‌شود. اما در بحث مهاجرت دست کم خطر جانی و ترک اجباری شاخصه اصلی برای جابه‌جایی نیست. نادر وهابی، جامعه‌شناس در امور پناهندگان ساکن فرانسه درباره این موضوع این گونه توضیح می‌دهد:
«فرق بین انسان پناهنده و انسان مهاجر برمی‌گردد به یک تعریف مشخص در جامعه شناسی مهاجرت. تعریف اول عمدتا‌ً به کنوانسیون ژنو ۱۹۵۱ استناد می‌شود. مبنی بر اینکه پناهنده انسانی است که به دلایل سیاسی، مذهبی، قومی، نژادی، فرهنگی و الی آخر، در کشور زادگاهش جانش در خطر است و نمی‌تواند سلامتی بدنی و جانش را تضمین کند و در نتیجه انسان احساس عدم امنیت می‌کند و دست به مهاجرت می‌زند که بتواند به عنوان شهروند جدید در آنجا زندگی خودش را ادامه بدهد. ولی انسان مهاجر انسانی است که مطابق اعلامیه جهانی حقوق بشر حق دارد مکان زندگی خودش را انتخاب کند. هرجا که دوست دارد. ما در جنگ جهانی دوم حدود ۶۰ میلیون انسان داشتیم که در خارج از وطنشان زندگی می کردند، در سال ۲۰۰۰ حدود ۱۷۰ میلیون و الان در آخرین تحقیقات حدود ۲۱۴ میلیون انسان داریم که در جایی خارج از زادگاهشان زندگی می کنند».
آخرین تحقیقات اطلس مهاجران ایرانی نشان داده که ما حدود چهار میلیون ایرانی در سراسر جهان و هشت پل توزیع جغرافیایی داریم. سه پل اول به ترتیب عبارتند از: اولین پل، کشورهای همجوار است؛ یعنی ترکیه و دوبی با حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر. پل دوم توزیع جغرافیایی در آمریکای شمالی است، یعنی ایالات متحده آمریکا و کانادا، با حدود تا یک میلیون. پل سوم اروپا است، حدود ۸۰۰ هزار نفر اگر ما این جمعیت چهار میلیون را، متناسب با رشد جمعیت ایران نگاه کنیم، می‌بینیم که در حال حاضر حدود ۵.۳ درصد جمعیت ایران در خارج از وطنشان زندگی می‌کند.
در میان خیل عظیم پناهندگان و مهاجران ایرانی که در طول سالیان اخیر کشور را ترک کرده‌اند بسیاری از نخبگان علمی، روشنفکران، نویسندگان، روزنامه نگاران تا افراد عادی و حتی بیکار به چشم می‌خورد. اما آنچه در همه آنها مشترک است ترک خانه و وطن است با انگیزه‌های متفاوت.
